زمان انتشار:
۱۰/۰۶/۱۴۰۲
منوچهر بی‌بی‌یان اسطوره‌ای فراموش نشدنی
خبر درگذشت منوچهر بی‌بی‌یان، بسیاری از هنرمندان شهیر موسیقی پاپ و مردمی ایران را در سوگ فرو برد و بسیار دیگری را به ۶۶ سال پیش بازگرداند؛ وقتی که او و دو برادرش به قصد تولید صفحه‌های موسیقی، شرکتی را در جاده قدیم تهران افتتاح کردند که «آپولون» نام داشت.
آقای بی‌بی‌یان در شرح خاطراتش گفته بود که این نام یونانی را انتخاب کردند چون خدای رقص و موسیقی است. آنها امیدوار بودند که این خدا در تولید ترانه‌های دلنشین و سودآور یاری‌شان کند.
این سه برادر یهودی دو سال قبل‌تر در سال ۱۳۳۳ شرکتی را برای این منظور در خیابان منوچهری تهران دایر کرده بودند اما کارشان خوب پیش نرفته بود، ولی با شروع به کار آپولون و فروش انبوه صفحه آلبوم‌ها و تک ترانه‌ها در سراسر ایران و جهان، آرزوی‌شان تحقق یافت.
البته منافع آپولون تنها به موسسانش نرسید، بلکه با آهنگسازان، خوانندگان و نوازندگان تقسیم شد. آقای بی‌بی‌یان می‌گفت چه بسا خیلی پیشتر از مباحث مربوط به رعایت مقررات «حق تکثیر» یا همان «کپی‌رایت» با هنرمندان قرارداد منعقد می‌کرد.
در زمستان ۱۳۳۵ که آپولون تاسیس شد در ایران فقط قانون ثبت علائم تجاری جاری بود که در سال ۱۳۰۴ به تصویب رسید و ۱۳ سال بعد در سال ۱۳۴۸، قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان به عنوان بدنه اصلی حق تکثیر در ایران تصویب شد که تاکنون هیچگاه به‌درستی اجرا نشده است.
از این جهت شرکت آپولون و علامت تجاری آن که همان کپی برابر اصل نشان خدای موسیقی و رقص است، به محلی بدل شد که سرزمین موعود پدیدآورندگان موسیقی مردمی ایران بود.
فصل تازه‌ای در موسیقی مردمی ایران
در اواسط دهه ۳۰ خورشیدی، موسسان آپولون و در راس آنها منوچهر بی‌بی‌یان در ابتدای کار صفحه ترانه‌های خارجی آن دوران را منتشر می‌کردند که بیشتر ترانه‌های مطرح ایتالیایی و شانسون‌های فرانسوی بود.
همین منوچهر را به فکر انداخت که به جای ترانه‌های خارجی بهتر است ترانه‌های ایرانی را تکثیر کند و به سراغ خوانندگان معروف آن دوره رفت که در رادیو و برنامه «گلهای» آن فعال بودند.
در دانشنامه ایرانیکا شرکت آپولون و محصولات آن تحت عنوان «آپولو» در ردیف مهم‌ترین زیرساخت تبلیغاتی و توزیع موسیقی تا پیش از انقلاب اسلامی یاد شده که در سیطره برادران یهودی بی‌بی‌یان بود.
از یک سو آپولون با دعوت از گروه‌های موسیقی خارجی و از سوی دیگر انعقاد قرارداد با آهنگسازان داخلی خدمات ارزنده‌ای را در ضبط و توزیع موسیقی برعهده داشت.
این شرکت دیگر محصولات موسیقایی خود را با نام‌های تجاری فاین موزیک، بهنواز، هارمونی، آرمون، آوای شهر، آرگامان، جهان موزیک و چند نام تجاری دیگر منتشر کرده است.
دو سال بعد از افتتاح آپولون، آقای منوچهر بی‌بی‌یان به کافه شمیران محل اجرای ویگن دردریان رفت که در آن زمان خواننده گمنامی بود. ملاقات این دو ضبط ترانه معروف «خدا نگهدار» ویگن را در پی داشت؛ آهنگی که توسط «رویال رکوردز» منتشر شد و بسیاری آن را اولین ترانه موسیقی پاپ فارسی می‌دانند.
آقای بی‌بی‌یان در همان ابتدای کار متوجه نوعی از موسیقی شده بود که در نزدیکی دفتر آنها و خیابان لاله‌زار تهران شکل گرفته بود. آن موسیقی به نام «کوچه‌بازاری» معروف شده بود اما در حقیقت ژانری از موسیقی مردمی است که اغلب مغبون مانده است.
قاسم جبلی، مریم روح‌پرور، سوسن و نعمت‌الله آغاسی از جمله ده‌ها هنرمند شاخص این ژانر موسیقی به شمار می‌روند و آپولون با انتشار صفحه‌های آنها در کنار دیگر ترانه‌های پاپ، موجب رونق هرچه بیشتر موسیقی مردمی ایران شد.
گفته می‌شود که آپولون روزانه به‌طور متوسط ۲۵ هزار صفحه می‌فروخت که در حدود دویست فروشگاه صفحه در داخل و خارج از ایران توزیع می‌شد و از این نظرآپولون بزرگترین شرکت تولید موسیقی درایران قبل از انقلاب اسلامی بود.
یادداشتی از فرج بال‌افکن، منتشر شده در بی‌بی‌سی فارسی
